De deelnemers werden uitgenodigd om zich van rechts naar links op te stellen om hun overeenstemming of onenigheid uit te drukken met de volgende stelling: “Participatie-initiatieven moeten burgers onderling laten delibereren, zonder verkozen vertegenwoordigers!” De voor- en tegenkampen zijn vrij gelijk verdeeld, waarbij argumenten over en weer worden uitgewisseld:
| In agreement: |
|
- Elected representatives can dominate discussions.
- Distrust of elected representatives, who have a negative view of citizens’ ability to get involved in decision-making.
- Citizens can restrict what they say to elected representatives.
|
|
Disagreeing:
|
- Elected representatives have the legitimacy of election, their opinion counts and must be taken into account.
- If elected representatives only receive the recommendations at the end of the process, they cannot fully understand them.
- Elected representatives can provide the political and technical context that can make proposals more robust.
|
A group of participants remained in the middle, adding the following nuance:
- There may be times with and without elected representatives to balance the exchanges.
- It is important to clarify the roles of each party, elected representatives and citizens.
- Give citizens time to prepare ahead of discussions with elected representatives.
Na dit verschuivende debat wordt een beetje context gedeeld. De werkelijke impact van participatie wordt overal in twijfel getrokken. Het risico bestaat dat participatie uiteindelijk in diskrediet raakt als mogelijk instrument voor democratische vernieuwing. In het licht hiervan bieden gemengde participatieregelingen een interessant antwoord: wat als gekozen vertegenwoordigers rechtstreeks deelnemen aan het opstellen van voorstellen met burgers, zodat ze gemakkelijker hun eigen verantwoordelijkheid kunnen nemen?
Deze gemengde systemen vormen momenteel een minderheidsmodel, maar winnen terrein onder de mogelijke vormen van participatie:
- 2013: Eerste Constitutionele Conventie, Ierland
- 2015 : Politieke taakgroepen, Gentofte, Denemarken
- 2016: Gemeente Korsholm, Finland
- 2019: Deliberatieve commissies, België
- 2023 : Stad Poitiers, Frankrijk
- 2023: Hallo Bondsdag, Duitsland
Er rijst echter één twijfel: de meeste minipublieken sluiten verkozen vertegenwoordigers uit van de discussies om zichzelf te beschermen tegen hun invloed en om de vrijheid van de discussies te garanderen. Men vreest dat de gekozen vertegenwoordigers de discussies zullen domineren en dat de voorstellen veel meer hun eigen werk zullen zijn.
Het aanvaardingsniveau van de aanbevelingen lag aanzienlijk hoger bij de gekozen vertegenwoordigers die aan de discussies deelnamen.
We kunnen de rollen van gekozen vertegenwoordigers en burgers beter in balans brengen: meer deliberatietijd zonder gekozen vertegenwoordigers, meer dan bij andere mini-publieksinitiatieven, een behoefte aan kleine groepen en actieve begeleiding.
De ex-ante/ex-post-vragenlijst die door academici werd afgenomen, toont aan dat het programma gekozen vertegenwoordigers en burgers dichter bij elkaar heeft gebracht.
Partijpolitieke verdeeldheid kan op het eerste gezicht schadelijk zijn voor de kwaliteit van de deliberaties. Dit wordt vooral duidelijk bij het stemmen over aanbevelingen. Deze effecten kunnen echter worden verminderd door een geheime stemming voor gekozen vertegenwoordigers voor te stellen (waardoor zij minder onder druk staan van groepsdiscipline), zoals toegepast door de eerste Ierse Constitutionele Conventie.
Integendeel, partijgebondenheid kan de kwaliteit van deliberatie verbeteren door te helpen beter rekening te houden met tegenstrijdige argumenten over een bepaald onderwerp. Zie hierover Bernard Manin, “Comment promouvoir la délibération démocratique? Priorité du débat contradictoire sur la discussion”. Deliberatieve commissies passen dit principe toe door elke politieke fractie uit te nodigen om haar standpunt over het te bespreken onderwerp te presenteren, met gelijke spreektijd.
Wanneer de aanbevelingen worden afgerond, worden gekozen vertegenwoordigers uitgenodigd om eventuele bedenkingen te uiten, met als doel compromissen te vinden met burgers, in plaats van het risico te lopen dat de voorstellen achteraf worden afgezwakt, zoals bijvoorbeeld het geval was na de Burgerconventie over Klimaat.
Hoewel slechts een klein deel van de bevolking daadwerkelijk door loting wordt geselecteerd voor een dergelijk systeem, nemen vrijwel alle parlementsleden deel aan de deliberatieve commissies. Dit was bijvoorbeeld het geval in het Brusselse Parlement, waar vrijwel alle parlementsleden met deze manier van wetgeving maken in aanraking zijn gekomen. We kunnen redelijkerwijs hopen dat dit helpt om vooroordelen over participatie af te breken en dat het bijdraagt aan het verspreiden van een deliberatiecultuur binnen representatieve instellingen.
Geconfronteerd met de beperkingen van elk systeem zijn innovatie en aanpassing essentieel. Diversiteit, permanentie, verscheidenheid aan formats: onze zorg bij Dreamocracy is om vormen van samenwerking te ontwikkelen die de participatie van burgers in het leven van hun gemeenschap diepgaand verrijken.
